Kalkaneus (Topuk) Kırığı
Topuk kemiği (kalkaneus) kırıkları yüksekten düşme veya trafik kazası gibi yüksek enerjili yaralanmalar sonrası görülür. Kalkaneus kırığı sonrası kemik yüksekliğini kaybeder ve genişler. Buna bağlı çevre damar-sinir ve tendonlara basılar gelişir. Yeterli tedavi uygulanmayan vakalarda ayağın içe ve dışa doğru olan hareketleri (inversiyon ve eversiyon) kısıtlanır ve ağrılı olabilir. Ayakbileğinin aşağı – yukarı hareketlerinde (dorsifleksiyon-plantar fleksiyon) kısıtlılık ileri derecede olmaz.
İdeal tedavi topuk yüksekliğinin sağlanmasıdır. Eklemi ilgilendiren ciddi kırıklarda açık redüksiyon ve internal fiksasyon önerilen tedavidir. Cerrahi uygulanacak vakalarda sorunları azaltmak için 7-10 gün beklenerek şişliğin geçmesini sağlanmalıdır . Hasta bu süre zarfında ayağa basınç uygulayan (foot pump, cryo-cuff) yardımcı cihazlardan fayda görebilir. Yara problemlerini azaltmak için sigara içen hastalar tütün ürünlerinden uzak durmalıdır.
Kalkaneus kırığı sonrası sık görülen problemler
-Topuk arkası ve ayak bileği arkasındaki ağrı: Eklem anatomisinin sağlanamamasına bağlı kireçlenmeye (artrit) bağlıdır.
-Hareket kısıtlılığı: Subtalar eklem olarak bilinen bölgenin kireçlenmesine (artrit) bağlıdır.
-Ayakkabı giymekte güçlük: Topuk kemiğinin yüksekliğinin sağlanamamasına bağlıdır.
-Parmaklarda bükülme: Kalkaneus kırıkları sonrası erken dönemde gelişen kompartman sendromu (kanamaya bağlı doku içi basıncının artması ve sinir-kas yapılarındaki fonksiyon kaybına bağlıdır.
-Topuk altında ağrı: Topuk yağ yastıkçığının incelmesine bağlıdır ve uygun tabanlık kullanmayı gerektirir.
-Ayak bileği iç kısmında yanıcı ağrı: Kalkaneus genişlemesine bağlı tibial sinir basısına bağlıdır (tarsal tünel sendromu).
-Ayak bileği dış kısmındaki ağrı: Kalkaneus genişlemesine bağlı peroneal tendonlardaki basıya bağlıdır.
Topuk Eklemi (subtalar eklem ) Artriti Tedavisi
Yeterli tedavi edilmeyen hastalarda ayak bileği dış kısmında, aktivite ile artan ağrı gelişebilir. Tedavide ağrı kesiciler, tabanlıklar, eklem içi kortizon enjeksiyonları ve cerrahi tedavi uygulanabilir. Kırık sonrası ilk 6-9 ayda ağrılı olan hastalarda gerekli tetkikler sonrası (direkt grafi, bilgisayarlı tomografi) subtalar eklem artrodezi ( kemik grefti kullanarak veya kullanmayarak) önerilebilir. Bu işlemin temel amacı çevre dokulara baskı yapan kemik parçaların alınması (lateral wall dekompresyonu), kalkaneus yüksekliğinin rekonstrüksiyonu (hastanın kendi kemiği veya yapay kemik) ve dejenere olmuş eklemin artrodezidir (dondurma işlemi olarak bilinir). Bu işlem sonrası ayak bileğinin aşağı ve yukarı hareketlerinde kıstlanma olmaz, içe ve dışa hareketlerde kısıtlanma olur.
Açık Kalkaneus Kırıkları
Özellikle ateşli silah yaralanması, iş kazası ve trafik kazası sonrası görülür. Tedavi açık kırığın kapalı hale getirilmesi, tetanoz profilaksisi, ve antibiyotik tedavisi ile başlar. Takiben kırık eksternal fiksatörler veya açık cerrahi yöntemlerden uygun olan ile tedavi edilir.
Oznur A, Komurcu M, Marangoz S, Tasatan E, Alparslan M, Atesalp AS.
A new perspective on management of open calcaneus fractures.
Int Orthop. 2007 Jun 21;
Ayak Bileği Kırıkları
Çok sık olarak görülen krıklardandır. Basit düşmelerden, ciddi trafik kazalarına kadar birçok nedenle meydana gelebilir. En sık gövdenin ayak üzerindeki dönmesine bağlı rotasyonel kuvvetler sonucu gelişir. Yüksekten düşme sonucu meydana gelen eklem yüzünü ilgilendiren ezilme (crush) tipi yaralanmalar (pilon kırıkları) daha nadir fakat daha ciddi yaralanmalardır. Yerinden kaymamış kırıklarda (özellikle lateral malleol ve izole posterior malleol kırıkları) alçı veya yürüme botu (walking boot) yeterlidir. Bu tip kırıklar, kırığın yerinde olduğunu tespit etmek açısından yakın olarak direkt grafiler ile takip edilmelidir. Yerinden kaymış (deplase) bimalleolar, trimalleolar veya kırıklı çıkıklar genellikle cerrahi olarak tedavi edilir. Şeker hastalığı (diabetus mellitus) ve ayak bileği kırığı olan hastalarda takipler olası riskleri (kırık deplasmanı, bası yarası vb.) azaltmak için daha sık yapılmalıdır. Uygun cerrahi tedavinin yapılmadığı vakalarda aksama, ağrılı ayak bileği hareketleri, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu gelişebilir.